Poezja skali - o wystawie: Anish Kapoor w Polsce! ZDJĘCIA
Wchodzę do Muzeum Rzeźby Współczesnej w Orońsku. Patrzy na mnie oko masywnej, ciemnej furty. Na bloku irlandzkiego wapienia, z którego kiedyś Celtowie rzeźbili krzyże nie ma runicznych inskrypcji. Jest otwór. Połyskujący, krótki korytarz prowadzi do wielkiej przestrzeni, wypełnionej jasnymi bryłami. Przejście w inny wymiar. Chcę z niego skorzystać. Ale oczy muzealnych kamer przypominają, gdzie jestem. Obchodzę więc wapienną furtę dookoła. Zanurzam się w jej chropowatości. Nieregularnych cięciach. W jasnoszarych śladach (dłuta? natury?), które urywają się na skraju rzeźby. Stoję, jak Safona nad przepaścią. Ktoś chciał, bym się tu znalazła.
Ludzie mają niesamowitą zdolność zmieniania materii. Robimy to na różnych poziomach. Materiał, z jakiego wykonana jest rzeźba jest ważny, ale tak naprawdę to tylko medium. Sposób na znalezienie odpowiedzi na głębsze pytania. Przejście na poziom mistyczny. Dotrzeć do materii psychicznej za pomocą materii fizycznej - oto cel artysty - Anish Kapoor
Za wapienną furtą z 1997 roku, której artysta nie dał tytułu, spotykam potężne rzeźby z marmuru: Grace (2004), Sophia (2003), Liver, (2001) Tonque (1998 - 2000), onyksowa Imminence (2000) Ich kolory, biomorficzne formy, obłe, nabrzmiałe kształty sprawiają, że zanurzam się w mikrokosmosie ludzkiego ciała. Widzę jego wnętrze, wklęsłości, ciemne przestrzenie. Dostrzegam pustkę. Podobną do pustki, którą można spotkać za zamkniętymi powiekami. Przypomina o tym, co nieuchronne. Wzniosłość przepełniona lękiem. Poezja skali.
Na dłużej zatrzymuje mnie Eight Eight (2004). Ogromna rzeźba z onyksu irańskiego. Zaglądam w jej zakamarki. Śledzę wijące się światło i deseń. Myślę o tej kobiecie z Iranu, aresztowanej niedawno za brak hidżabu. Mahsa Amini złamała prawo nakazujące kobietom zakrywanie włosów. Nie żyje. Prawa kobiet, jak wolność nie są dane raz na zawsze.
Każda z rzeźb tu prezentowanych ma swoją opowieść. Ale najsilniej przemawiają w dialogu. Słychać go w tle. I w prześwitach. Patrząc przez jedną rzeźbę, odkrywam inną, choć myślałam, że już ją znam. Perspektywa istnienia.
W Galerii Oranżeria spotykam prace wykonane w materiałach miękkich i plastycznych. Wosk, żywica, zwoje spawanej blachy stalowej. Past Present Future (2006) i Gethsemane (2013) zwracają uwagę nie tylko skalą, ale intensywnym kolorem krwi. Jakże wymownym w dzisiejszych czasach.
Na pewnym poziomie odnoszę się tu do matriarchatu, jako do tej pierwotnej kondycji. Mój przyjaciel Chris Knight - słynny antropolog brytyjski usnuł taką teorię, że kultura pochodzi od kobiet. Kobieta, menstruacja, krew, która płynie, wypływa na zewnątrz, do ziemi. W tej teorii, pierwotnie boginiami były śmiertelne kobiety. Żyły i umierały. Mężczyzna pojawił się później. A mężczyźni nie krwawią w sposób naturalny, jak kobiety. Z krwią stykają się podczas wojny, polowań, podczas obrzezania. To my mężczyżni przejęliśmy kult. Umieściliśmy się w niebiosach. Powiedzieliśmy, jacy bogowie nas osądzają. Wracam tu do kobiet. Tego pierwotnego świata, przed przemocą. To teraz bardzo ważne - Anish Kapoor
W Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku można wreszcie zwiedzić pierwszą w Polsce wystawę dzieł mistrza współczesnej rzeźby. Wystawa stanowiąca ogromne wyzwanie logistyczne, prezentowana jest w dwóch przestrzeniach. Anish Kapoor starannie dobrał dzieła. Choć osobno były już prezentowane w Anglii i Turcji, w Polsce nabierają nowego znaczenia.
Snują ważną, współczesną opowieść. O życiu i przemijaniu. O sile i kruchości istnienia.
Małgorzata Ziewiecka
Anish Kapoor urodził się 2 marca 1954 w Bombaju, od połowy lat 70. XX wieku mieszka i pracuje w Londynie. Jego twórczość kontynuuje dorobek rzeźby brytyjskiej 2 poł XX wieku.
Dokonania anglosaskie w zakresie rzeźby współczesnej należą do wiodących w świecie i znaczone są takimi nazwiskami twórców, jak Henry Moore (ur.1898), Tony Cragg (ur. 1949) i właśnie Anish Kapoor.
Najbardziej znanym dokonaniem Anisha Kapoora jest stutonowa „Cloud Gate” z 2006 roku w Millenium Park w Chicago. „Cloud Gate” uważana jest za jedno ze szczytowych osiągnięć w zakresie rzeźby w przestrzeni publicznej, a zarazem reprezentuje główne cechy twórczości Anisha Kapoora: rozmach realizacyjny, perfekcję techniczną, nowatorstwo technologiczne i zainteresowanie iluzją optyczną.
Anish Kapoor tworzy abstrakcyjne formy wykonane w najrozmaitszych materiałach: kamieniu, nierdzewnej stali, pigmencie, drewnie, żywicach, plastiku, cemencie. Miał okazję używać także tkaniny.
Wielokrotnie nagradzany (min. prestiżowa nagroda Premio 2000, Turner Prize 1991, Praemium Imperiale 2011) Międzynarodową sławę przyniosły mu monumentalne rzeźby, z których wiele stało się punktami orientacyjnymi, symbolami na całym świecie.
ANISH KAPOOR - wystawa w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
1.10.2022 - 12.02.2023
Kurator wystawy: Dorota Monkiewicz
Współpraca: Stanisław Małecki CRP
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
ul. Topolowa 1, 26 - 505 Orońsko
