Efekty działań archeologicznych w Muzeum im. J. Malczewskiego w Radomiu!

Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółową prezentacją prac archeologicznych w Muzeum im. J. Malczewskiego w Radomiu. Tekst: Małgorzata Cieślak - Kopyt, Ireneusz Miraś

Od 22 grudnia, w podziemiach Muzeum im. J. Malczewskiego prezentowana jest wystawa będąca elementem promocji projektu naukowego pt. "Cmentarzyska kultury pomorskiej i przeworskiej w Gulinie - Młynie" prowadzonego w latach 2012 - 2013 przez Dział Archeologii Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Dziedzictwo Kulturowe, priorytet: Ochrona zabytków archeologicznych.

Projekt obejmował opracowanie, wraz z obowiązkową publikacją książkową (monografia cmentarzysk oraz broszura popularnonaukowa), wyników przeprowadzonych badań archeologicznych w Gulinie-Młynie, stanowisko 1, gm. Zakrzew, pow. radomski, woj. mazowieckie, w tym analizę i konserwację pozyskanych w ramach tych badań zabytków. Stanowisko to zostało odkryte przypadkowo w lipcu 1981 roku podczas wybierania piasku. Pracownicy ówczesnego Muzeum Okręgowego w Radomiu przeprowadzili na stanowisku dwie inspekcje terenowe (lata :1982, 1983), a od 1984 roku prowadzili tu regularne badania wykopaliskowe. Badaniami kierowały: w latach 1984, 1986-1990 Iwona Micke, zaś w latach 1996-1997 Małgorzata Cieślak-Kopyt.
Cmentarzysko Gulin - Młyn st. 1 jest jednym z kilkudziesięciu stanowisk kultury pomorskiej, wchodzących w skład lokalnego skupiska osadniczego rozwijającego się w dorzeczu środkowej i górnej Radomki oraz górnej Iłżanki, funkcjonującego w literaturze specjalistycznej jako radomskie skupisko osadnicze kultury pomorskiej.

Cmentarzysko kultury pomorskiej w Gulinie-Młynie zostało założone prawdopodobnie w końcu V w. p.n.e., i użytkowane następnie w IV i III w. p.n.e. Nie wykluczone, że ludność wspomnianej kultury chowała tu swoich zmarłych jeszcze w II w. p.n.e., kiedy w rejonie Gulina - Młyna obecni byli już
przedstawiciele kultury przeworskiej. W jednym przypadku odnotowano grób zbiorowy, gdzie pod wspólnym "kloszem" znajdowały się 3 popielnice wypełnione przepalonymi kośćmi 3 dzieci. Zarówno grobom kloszowym jak i popielnicowym nierzadko towarzyszyły kamienie lub potłuczone fragmenty dodatkowych naczyń.

Poza grobami, do ciekawych obiektów zaliczyć należy jamy zawierające przepalone kości zwierząt udomowionych, dużej (bydło, koń) i średniej wielkości (owca, koza, świnia). Wyjątkowo w jednej z jam znajdowały się dodatkowo szczątki małego, prawdopodobnie dzikiego mięsożercy. W tym samym obiekcie odkryto niewielki, żelazny grot broni drzewcowej. Znalezisko to ma wyjątkową wartość naukową, gdyż broń na cmentarzyskach kultury pomorskiej znajdowana jest niezwykle rzadko. Ogólna liczba grobów kultury przeworskiej na cmentarzysku nie jest możliwa do ustalenia, ponieważ znaczna część pochówków uległa zniszczeniu. Pierwsze obiekty, datowane na początek naszej ery, odkryto w 1988 roku podczas badań sondażowych na stanowisku 5. Kolejny pochówek tej kultury datowany na pierwsza połowę I w. p.n.e. został zarejestrowany na stanowisku 1 w czasie badań w 1989 r. Z badań ratowniczych prowadzonych w latach 1996 - 1997 pochodzą kolejne obiekty datowane na I II w.n.e. Większość grobów jamowych należała do kategorii tzw. pochówków z resztkami ciałopalenia do
jamy grobowej wrzucano przepalone kości przemieszane z węglem drzewnym i popiołem ze stosu pogrzebowego.W kilku przypadkach resztki ciałopalenia tworzyły wyraźne skupisko wskazujące na umieszczenie je w pojemniku organicznym: woreczku z tkaniny lub naczyniu z drewna lub kory (?).
O rozległych kontaktach handlowych przeworskich osadnicków świadczą m. in. dwie mosiężne zapinki z jamowego grobu z początków naszej ery:. Fibule były przedmiotami pochodzącymi z terenów prowincjonalno rzymskich: obszarów nad środkowym Dunajem oraz prowincji Noricum i Panonii.
Na wystawie są prezentowane naczynia kultury pomorskiej oraz plansze informacyjne fragmenty broszury pt. Starożytne nekropole nad Radomką